‘Kijk maar eens op zolder’, zegt mijn vader als ik hem vraag of ze nog kinderboeken van mij hebben. ‘Neem een vest mee, raadt mijn moeder aan. Het is best koud boven’. De zolder hier is minstens drie keer zo groot als die van ons. Slechts één persoon die er de weg weet. Mijn vader. Doelgericht baant hij zich een weg tussen de kratten en dozen. ‘Maar je moet hier ook even kijken’. Met een glimlachje zet hij een groen geruit doosje voor me neer.
Ik ga zitten. Het doosje bevat oude kranten en papieren. Ik zie een overlijdensbericht van de broer van mijn oma. Verdronken in de zomer van 1945. Ze had één broer. Hij zou de boerderij overnemen. Het drama heeft zijn sporen nagelaten in de familie. Wij werden als kind altijd gewaarschuwd voor zwemmen in oppervlaktewater. In mijn handen een Nieuwe Groninger courant uit 1945, een Friesch Dagblad uit 1997 (de laatste Elfstedentocht) en een krant uit 1929. Je durft het papier bijna niet aan te raken. Het jaar van de beurskrach maar deze krant is van januari. Niemand wist toen nog iets van de crisis die zou komen. Waarom is juist deze krant bewaard gebleven?
Mijn opa was 21 in dat jaar. Geen leeftijd om kranten te bewaren dus ik denk dat mijn overgrootouders hem veiliggesteld hebben. Geen bijzonderheden in de familieberichten. Bericht over een moordaanslag in Baflo. Een artikel over een viervoudige moord in Lucaswolde. Een vrouw had haar kinderen achtergelaten. Haar man zat in de gevangenis en zij trok ondertussen bij een andere man in. Omdat haar kinderen verwaarloosd achterbleven gingen 4 veldwachters op pad om een en ander recht te zetten.
Wat bewoog deze vrouw om bij die man haar heil te zoeken? Het kan geen aangenaam persoon zijn geweest. Hij schoot terstond al die veldwachters dood, stak zijn huis in brand en ging er vandoor. Zonder die vrouw. Zij moest voor haar bescherming in de marechausseekazerne opgevangen worden. De bevolking was zo boos op deze vrouw dat ze haar huis met de grond gelijk maakten. De courant vertelt over de begrafenissen, het verdriet en de enorme ontzetting die deze gebeurtenis veroorzaakte.
Vredig plattelandsleven vroeger? Misschien. Die ene krant van 91 jaar geleden uit de periferie van Nederland ademt weinig rust. (Al is deze krant is niet voor niets bewaard. Het was uitzonderlijk.) Op de site van het Historisch Nieuwsblad staat dat het bezit van een vuurwapen sinds 1919 al verboden was, uit angst voor een socialistische opstand. Maar voor de bescherming van huis en erf waren er kennelijk nog genoeg mogelijkheden voor particulieren om een wapen te bezitten.
Door de bril van je voorouders kijken. Het smaakt naar meer. Ik ben koud geworden. Helemaal niet meer aan de kinderboeken toegekomen. In dit tempo zal dat ook niet snel gebeuren.
Reacties
Een reactie posten